عزت نفس چیست ؟
عزت نفس به حس کلی ما در مورد ارزش خودمان اشاره دارد. عزت نفس عملاً همان نظر ماست در مورد خودمان و تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد: هویت ما، اعتماد به نفس، حس رقابت طلبی، و البته حس تعلق داشتن. عزت نفس نقش مهمی در جنبه های مختلف زندگی ما دارد و به همین دلیل است که پایین بودن آن، می تواند زمینه ساز مشکلات متعددی شود.
عزت نفس کمی فراتر از این موضوع است که ما خودمان را دوست داریم یا نه و شاید بیشتر به این معنی باشد که ما خود را لایق عشق و محبت می دانیم یا نه و چه ارزشی برای افکار، احساسات، نظرات، علایق و اهداف خود قائل هستیم.
عزت نفس علاوه بر اینکه نقش مهمی در نحوۀ ارتباط ما با خودمان دارد، تاثیر زیادی هم بر شیوه ای که به دیگران اجازه می دهیم با ما برخورد کنند، دارد. عزت نفس بر انگیزۀ ما برای دنبال کردن آن چیزهایی که برایمان مهم هستند تاثیر گذاشته و پیش بینی کنندۀ رشد سالم و شکل دادن روابطی سالم است.
حالا که تقریباً متوجه شدیم عزت نفس چه نقشی در زندگی شخصی، روانی و اجتماعی ما دارد، شاید بخواهیم نشانه های افرادی که عزت نفس پایین دارند را بشناسیم.
نشانه های عزت نفس پایین
به طور کلی، افرادی که عزت نفس پایین دارند، در مورد خودشان با زبانی منفی صحبت می کنند، آن ها برای خودشان ارزشی قائل نیستند و این دیدگاه، تاثیرات مخربی بر زندگی شخصی و اجتماعی آن ها دارد.
نشانه اول عزت نفس پایین : اعتماد به نفس پایین
افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند، احتمالا عزت نفس پایینی هم خواهند داشت. اعتماد داشتن به خود و توانایی هایمان، به ما این امکان را می دهد تا باور کنیم که می توانیم از پس موقعیت های مختلف زندگی بر بیاییم. وقتی عزت نفس ما پایین باشد، دائماً به خود و توانایی هایمان شک می کنیم و این زمینه ساز منفعل شدن و دست به عمل نزدن در محیط خواهد شد!
نشانه دوم عزت نفس پایین : کنترل نداشتن روی جنبه های مختلف زندگی
افرادی که عزت نفس پایینی دارند، معمولاً احساس می کنند که بر زندگی خود و آنچه برایشان اتفاق می افتد، کنترلی ندارند. این موضوع شاید به این دلیل باشد که آن ها باور دارند که توانایی لازم برای اثربخشی در محیط خود را ندارند. آن ها احساس منفعل بودن دارند که بعداً مشکلاتی جدی را برای سلامت روان آن ها به همراه خواهد داشت.
نشانه سوم عزت نفس پایین : مقایسه های منفی
مقایسه کردن خود با دیگران در موقعیت های مختلف، گاهی می تواند منجر به رشد ما شود و حتی به ما انگیزه ای برای پیشرفت بدهد اما مقایسه های منفی و البته مکرر، احتمالاً منجر به عزت نفس پایین خواهد شد. افرادی که عزت نفس پایین دارند، دائماً در مقایسه های خود بر نقاط ضعف و ناتوانی های خود متمرکز می شوند و به دنبال آن، مرتباً خود را سرزنش می کنند!
نشانه چهارم عزت نفس پایین : مشکل در کمک خواستن
وقتی که فردی عزت نفس پایینی دارد، در درخواست کمک برای رشد خود، دچار مشکل می شود. این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که آن ها خود را لایق کمک دیگران نمی دانند و در نتیجه، حمایت های بیرونی را از خود دریغ می کنند.
نشانه پنجم عزت نفس پایین : نگرانی و انتقاد از خود
زمانی که چنین افرادی تصمیمی می گیرند، همیشه نگران این هستند که احتمالاً تصمیمی اشتباه گرفته اند. آن ها خود را به باد انتقاد می گیرند، نظرات خود را زیر سوال می برند و دائماً به این فکر می کنند که دیگران دربارۀ آن ها چطور فکر خواهند کرد. این موضوع باعث خواهد شد که آن ها در تصمیم گیری تعلل کنند و نهایتاً همان نقش منفعلی که قبل تر گفتیم را در زندگی بپذیرند!
نشانه ششم عزت نفس پایین : گفتگوی منفی با خود
عزت نفس پایین موجب می شود تا ما به جای تمرکز بر نقاط قوتمان، به طور مرتب به نقاط ضعفمان توجه کنیم. در چنین موقعیتی، گفتگوی درونی ما پر خواهد شد از انتقادها، نکات منفی و سرزنش خود! چنین افرادی برای هر اتفاقی، اول از همه شروع به سرزنش خود می کنند و تمام تقصیرها را به گردن خود می اندازند و در نتیجه، از نگاهی واقع بینانه به دنیا، فاصله می گیرند.
نشانه هفتم اعزت نفس پایین : ترس از شکست
وقتی ما به توانایی های خود اطمینان نداشته باشیم، احتمال به موفقیت رسیدن را در ذهن خود به حداقل می رسانیم. در چنین وضعیتی، ما برای فرار از شکست احتمالی، از چالش ها فرار می کنیم و عملاً بدون هیچ تلاشی، تسلیم می شویم! بهانه تراشی، انتقاد از خود و عوامل بیرونی و بازی کردن نقش قربانی، از نشانه های چنین افرادی است.
نشانه هشتم از عزت نفس پایین : تلاش برای راضی کردن دیگران
این مورد، یکی از نشانه های مهم افرادی است که عزت نفس پایینی دارند. چنین افرادی برای دست یابی به تایید دیگران، دست به هر کاری می زنند تا دیگران را راضی نگه دارند و در این راه، از رضایت درونی خود چشم پوشی می کنند. آن ها نیازهای خود را ندیده می گیرند، به هر درخواستی پاسخ مثبت می دهند و هنگام نه گفتن، احساس خوبی تدارند و به طور کلی مرزهای شخصی خود را فدای راضی کردن دیگران می کنند.
نکته ای که بهتر است در خاطر داشته باشیم این است که گاهی عزت نفس پایین با تلاش های فردی خودمان قابل بهبود است و گاهی نیاز به کمک های تخصصی داریم، پس اهمیت این موضوع را دست کم نگیریم!
عرفان چیتگر ، روانشناس
بدون دیدگاه